Ω ς αντίμετρο, ορισμένα παράσιτα φ ωλιάς έχουν τροποποιήσει την εμφάνισή τους προκειμένου να μοιάζουν με αρπακτικά πτηνά, στα οποία ο ξενιστής δεν θα τολμούσε να επιτεθεί. Ο κοινός κούκος, λόγου χάριν, μοιάζει εμφανισιακά με ξεφτέρι — και η ομοιότητα αυτή μειώνει τη συχνότητα των επιθέσεων που δέχεται από επίδοξους ξενιστές. Τα πτηνά δεν είναι τα μοναδικά θύματα των παρασίτων φωλιάς. Τα μυρμήγκια καταναλώνουν ανυπολόγιστες ποσότητες ενέργειας για την εκτροφή και τη συντήρηση αχανών κοινοτήτων από μυριάδες φιλόπονες εργάτριες — κοινότητες που φαντάζουν ιδανικές ως φυτώρια παρασιτικών ειδών. Τα είδη των κοινωνικών παρασίτων που ζουν εις βάρος μυρμηγκιών είναι όσα και τα είδη των μυρμηγκιών (περίπου ιο.οοο είδη από κάθε ομάδα). Παρότι τα μυρμήγκια υπερασπίζονται με αγριότητα τη φωλιά τους, τα παράσιτα διαθέτουν τρόπους να εξασφαλίσουν την είσοδο σε αυτή, συνήθως μιμούμενα κάποιο στοιχείο του συστήματος επικοινωνίας των μυρμηγκιών. Ω ς παράδειγμα, οι προνύμφες ενός παρασιτικού είδους πεταλούδας αποκτούν σφαιρικό σχήμα συστρέφοντας το σώμα τους και αναδίδουν μια οσμή παρόμοια με εκείνη των προνυμφών των μυρμηγκιών.
Τα μυρμήγκια ξεγελιούνται και τις μεταφέρουν στη μυρμηγκοφωλιά, όπου εκείνες κατόπιν μιμούνται τους ήχους που βγάζει η βασίλισσα — δηλαδή, τους ίδιους ήχους που ωθούν τις εργάτριες να παρέχουν στη βασίλισσα τροφή και προστασία. Σε περιόδους έλλειψης τροφής, οι εργάτριες φθάνουν στο σημείο να θυσιάζουν νεαρές προνύμφες και να τις προσφέρουν ως τροφή στις ψευδοβασίλισσες. Αν η φωλιά δεχθεί επίθεση ή καταστραφεί, τότε, αντί οι εργάτριες να σώσουν τις προνύμφες του είδους τους, σπεύδουν να διασώσουν τις ψευδοβασίλισσες. Μάλιστα, η πραγματική βασίλισσα ενίοτε αντιμετωπίζει την προνύμφη της πεταλούδας ως αντίζηλο. Τέτοιου είδους σχέσεις έχουν περιγράφει σε δεκάδες είδη πεταλούδων που παρασιτούν φωλιές μυρμηγκιών . Αυτό δεν ισχύει μόνο για τις σχέσεις ανάμεσα σε διαφορετικά είδη, αλλά και για π ολλές σχέσεις μεταξύ μελών του ίδιου είδους. Οι σχέσεις των δύο φύλων, λόγου χάριν, είναι συνάμα συνεργατικές και συγκρουσιακές. Στον μεταξύ τους ανταγωνισμό, κάθε μέτρο που υιοθετεί το ένα φύλο βρίσκει απέναντι του ένα αντίμετρο από το άλλο. Ω ς αποτέλεσμα, τα δύο φύλα εγκλωβίζονται σε μια στενή συχνοεξαρτώμενη σχέση, η οποία συντελεί ώστε οι πληθυσμοί τους να διατηρούνται, ως επί το πλείστον, ισομεγέθεις (Κεφάλαιο 5)·
Τα φαινόμενα εξαπάτησης είναι εξόχως πολύπλοκα, και συχνά μπορεί να φαντάζουν γοητευτικά ή ακόμη και διασκεδαστικά. Μπορούν, όμως, να φανούν και εξαιρετικά επώδυνα. Λν κάποιος συνειδητοποιήσει ότι, κατά τη διάρκεια της ζωής του, έπεσε θύμα συστηματικής εξαπάτησης, θα νιώσει βαθιά οδύνη. Ακόμη και το θέαμα ενός άλλου ζώου να πέφτει θύμα εξαπάτησης συχνά φαντάζει δυσβάστακτο. Κάθε άνοιξη, στην Τζαμάικα, αρέσκομαι να παρατηρώ τα ζευγάρια των περιστεριών που φωλιάζουν στα δένδρα του κήπου μου. Κάθομαι με τις ώρες και τα χαζεύω να κουβαλούν τροφή στους νεοσσούς τους — και εύχομαι ολόψυχα οι προσπάθειές τους να επιτύχουν. Ξαφνικά, σαν κακός οιωνός, εμφανίζονται στη σκηνή οι κροτοφάγοι (γένος C r o t o p h a g u s ) — μεγαλόσωμα πτηνά που επιδράμουν στις φ ω λιές ά λλω ν ειδών και καταβροχθίζουν λαίμαργα τα μικρά τους. Τα θορυβώδη και ευκίνητα αυτά αρπακτικά καταφθάνουν ανά ομάδες των έξι έως δώδεκα ατόμων και σπεύδουν να εφαρμόσουν ένα απλό α λλά αμείλικτο τέχνασμα. Αρχίζουν να κραυγάζουν δυνατά, μιμούμενα το ικετευτικό κάλεσμα των νεοσσών άλλων ειδών (ένα είδος λυπητερής κραυγής που βγάζουν οι νεοσσοί όταν είναι πεινασμένοι και οι γονείς τους βρίσκονται κάπου κοντά). Ο νεοσσός ακούει την κραυγή του κροτοφάγου και αρχίζει και ο ίδιος να κραυγάζει ικετευτικά, προσπαθώντας να ανταγωνιστεί τον φανταστικό αδελφό του. Στο άκουσμα της κραυγής του νεοσσού, ο κροτοφάγος πετάει κατευθείαν προς το μέρος του και τον καταβροχθίζει. Ο εξωτερικός παρατηρητής οικτίρει το ανυπεράσπιστο θύμα, που καταδικάστηκε από την αφελή τάση του να ικετεύει όταν ακούει ικετευτικές κραυγές. Ή, ακόμη χειρότερα, θρηνεί για τα σιωπηλά και καθ’ όλα αθώα αδέλφια του, που τους έλα χε να μοιράζονται τη φωλιά τους με έναν τόσο ανόητο αδελφό. Πέρασα κάποτε μια ατέλειωτη νύχτα πετώντας πέτρες σε μια ομάδα κροτοφ άγων που ετοιμάζονταν να επιτεθούν σε μια φωλιά, την οποία είχαν εντοπίσει με το τέχνασμα αυτό.
Τελικά, διανυκτέρευσαν κάπου παραδίπλα και με το πρώτο φως της ημέρας κατέφαγαν τους νεοσσούς της φωλιάς. ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ Η εξαπάτηση ευνοεί την εξέλιξη των νοητικών εργαλείων ανίχνευσής της. Στους ξενιστές των παρασίτων φωλιάς, αυτά περιλαμβάνουν την ικανότητα του ατόμου να μετρά, να διακρίνει μεταξύ τους παρόμοια αντικείμενα, να προσαρμόζει την ικανότητα διάκρισης ανάλογα με τις συνθήκες και να συνάγει πολλα π λά συμπεράσματα από μεμονωμένες παρατηρήσεις (υπάρχουν τσόφλια στο έδαφος· αυτό σημαίνει ότι κάποια αβγά καταστράφηκαν· άρα, η φωλιά προσβλήθηκε από παράσιτα- οπότε, η γονική επένδυση πήγε στράφι, κ.ο.κ.). Αυτές οι βελτιω μ ένες νοητικές ικανότητες ευνοούν την εξέλιξη πιο εκλεπτυσμένων μέσων εξαπάτησης, τα οποία, με τη σειρά τους, ευνοούν την εξέλιξη ακόμη πιο αποτελεσματικών ικανοτήτων ανίχνευσης της εξαπάτησης. Κοντολογίς, η εξαπάτηση ασκεί μια διαρκή εξελικτική πίεση υπέρ της βελτίωσης των νοητικώ ν ικανοτήτων του θύματος. Εφόσον τα μέσα ανίχνευσης της εξαπάτησης είναι καταδικασμένα να κυνηγούν έναν αενάως κινούμενο στόχο (καθότι οι απατεώνες διαρκώς εξελίσσονται, ώστε να γίνεται ολοένα δυσκολότερη η ανίχνευσή τους), μοιραία βελτιώνονται διαρκώς.